Fundacja Twórczej Edukacji Beani Cracovienses
Fundacja Twórczej Edukacji Beani Cracovienses
IZA KŁAPCIŃSKA - Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie. 20-lecie Zespołu Muzyki Dawnej Beani Cracovienses
Dwadzieścia lat temu swoją działalność rozpoczął Zespół Muzyki Dawnej „Beani Cracovienses”. Działał początkowo przy Szkole Podstawowej nr 9 w Krakowie, położonej u stóp Wawelu, szkole z wieloletnimi dobrymi doświadczeniami edukacyjnymi w dziedzinie muzyki, później w wyniku zmian związanych z reformą oświatową, przy nowo powstałym Gimnazjum nr 1 w Krakowie, które przejęło imię Patrona ks. Stanisława Konarskiego. Widząc zaangażowanie nauczycieli instruktorów oraz młodzieży postanowiono pomóc zespołowi i utworzono Stowarzyszenie Wychowanków i Przyjaciół ZMD „Beani Cracovienses”, które wspiera go od wielu lat.
Pracujemy w kilku różnych grupach: instrumentalnych, wokalnych, tanecznych. W czasie 20-letniej działalności zespołu ilość i rodzaj grup ulegały zmianie – dostosowywaliśmy charakter zajęć do potrzeb dzieci i młodzieży oraz kierowaliśmy się zasadą, iż warto rozwijać osobowość wychowanków w wielu kierunkach. Stąd początkowo w szkole działały chór, rozśpiewane klasy, zespół fletowy. Kolejne lata to dla instruktorów lata inspiracji Festiwalem Muzyki Dawnej „Schola Cantorum” oraz prezentującymi się tam zespołami z całej Polski, które z pasją oddawały się muzykowaniu w oparciu o repertuar muzyki dawnej. Efektem tych inspiracji było powstanie zespołu wokalno-instrumentalno-tanecznego, jednorodnego stylistycznie, ale jednocześnie realizującego zróżnicowanie co do form pracy z dziećmi i młodzieżą. Dzisiaj po dwudziestu latach ta dwoistość jest nadal wprowadzana w życie i owocuje przygotowaniem przynajmniej jednego programu-widowiska rocznie.
Zespół to wrażliwi młodzi ludzie, którzy przychodzą do niego, aby poznawać muzykę dawną zgodnie ze swoimi zainteresowaniami. Bardzo często deklarują chęć uczestniczenia w pracy zespołu już na początku roku szkolnego, inni odkrywają swoje zainteresowania później, kiedy uczestniczą jako słuchacze w koncertach zespołu. Wielu z nich zostaje w zespole po ukończeniu szkoły. Tworzą grupy absolwentów pogłębiających swoją wiedzę i umiejętności w oparciu o pozytywne doświadczenie, które wynieśli z kontaktów z muzyką dawnych epok. Nierzadko zdarza się, iż pracują w zespole wiele lat. W nim mogą uprawiać techniki artystyczne na trzy sposoby: grając, śpiewając i tańcząc. Zespół stwarza im możliwości poznania i przeżywania muzyki i tańca sprzed kilkuset lat i wbrew obiegowym opiniom jest to dla nich muzyka, która żyje, uczy, wzrusza, przekonuje, otwiera nieznane obszary wyobraźni i słyszenia. Absolwenci, którzy spotykają się przy okazji koncertów i spotkań jubileuszowych z sentymentem wracają do wspomnień związanych z ich czasem działalności w zespole, przywołują wydarzenia, które miały dla nich istotne znaczenie oraz podkreślają, jak wielką wagę miał w ich życiu fakt, iż mogli uczestniczyć w wielu projektach, które realizowane były na zajęciach zespołu. Podkreślają również, iż miało to wpływ na ich późniejsze życie i doświadczenia. Wielu z nich właśnie w zespole nawiązało przyjaźnie na całe życie, a ci, którzy mają młodsze rodzeństwo czy bliskich w wieku gimnazjalnym zachęcają ich do uczestniczenia w pracach zespołu.
Obecni członkowie to uczniowie szkoły, jej absolwenci, niektórzy już na studiach oraz uczniowie innych szkół krakowskich śpiewający, grający, tańczący utwory z epoki późnego średniowiecza, renesansu i baroku. Dzięki realizowanej innowacji nawiązano współpracę z dwoma krakowskimi szkołami podstawowymi – Szkołą Podstawową nr 1 i nr 22. Na terenie tych szkół dzieci mają możliwość kształcenia się pod okiem specjalisty, szczególnie w zakresie aktywności tanecznej. Do zespołu może należeć każde dziecko i osoba, która posiada potrzebę ekspresji muzyczno-tanecznej i uważa, iż taka działalność może stać się jej pasją. Wynikiem takiego podejścia instruktorów, sprzyjającej atmosfery w szkole, potrzeby zachowania wieloletnich tradycji w Podwawelskiej Jedynce jest obecny skład zespołu: kilka grup o zróżnicowanych poziomach trudności merytorycznych.
Początkowo w repertuarze zespołu dominowała muzyka wokalno-instrumentalna okresu renesansu, powoli uzupełnialiśmy zbiory i w tej chwili odnaleźć już w nich można tańce dworskie, muzykę świecką i religijną, wokalną, instrumentalną i wokalno-instrumentalną od średniowiecznych utworów anonimowych poczynając, a kończąc na utworach J.S. Bacha. Zajęcia muzyczne prowadzone są przez absolwentki Akademii Muzycznej w Krakowie Izę Kłapcińską i Beatę Król. Przez kilka lat zespół współpracował z francuskim specjalistą tańców dworskich i historycznych Romaną Agnel – Dyrektorem Baletu Dworskiego oraz Festiwalu „Cracovia Danza”. Obecnie Katarzyna Borstyn – tancerka tego baletu kontynuuje tą tradycję. Koncerty nieodłącznie towarzyszą działalności edukacyjnej zespołu. Artystyczne prezentacje przedstawiane w różnych środowiskach często dają oprawę muzyczno-taneczną ważnym lokalnym uroczystościom. Zespół w swojej historii występował na uroczystych Sesjach Rady Miasta Krakowa, na Wawelu, w Filharmonii Krakowskiej, na Koncertach Albertyńskich, na Zamku Żup Solnych w Wieliczce oraz brał czynny udział w wielu innych wydarzeniach organizowanych przez krakowskie szkoły i instytucje. Zespół również aktywnie uczestniczył w Festiwalu Kraków 2000, m.in. w ramach Jarmarku Średniowiecznego i Jubileuszu 600-lecia Odnowienia Akademii Krakowskiej. Otrzymał od Rady Miasta Krakowa Pamiątkowy Medal „Kraków 2000” oraz Medal Miast Festiwalowych.
Czy oprócz satysfakcji płynącej z możliwości prezentacji swojej pasji i pracy członkowie zespołu mogą sprawdzać efekty swoich działań? Na pewno tak. Liczne główne nagrody na Festiwalach i Konkursach Wojewódzkich, Ogólnopolskich, Międzynarodowych, nieodłącznie towarzyszące zespołowi przez dwadzieścia lat, wyjazdy zagraniczne, nagrania telewizyjne i radiowe, nagrania płytowe, dają poczucie, iż to co prezentuje zespół jest ważne nie tylko dla jego członków, ale cenione przez autorytety w tej dziedzinie.
I jeszcze jedno pytanie – co sprawia, że dzisiejsza młodzież XXI wieku z takim zaangażowaniem uprawia muzykę swoich dawnych poprzedników – wielkich twórców, którzy stworzyli tradycję muzycznej kultury Europy?Może odpowiedzią mogłaby być myśl W. Hugo, który powiedział: „Muzyka wyraża wszystko, co nie może być wypowiedziane, ale o czym nie wolno milczeć”. A ja dodałabym jeszcze jedną własną refleksję. Może w muzyce dawnych wieków jest coś, czego poszukujemy my odbiorcy z XXI, zasypani nieskończonym ciągle wzburzonym morzem dźwięków. Może w „Miserere” jest i dźwięk i cisza i czas i przestrzeń, harmonia i nieskończoność, których tylko wtedy możemy dotknąć?
Iza Kłapcińska jest absolwentką Akademii Muzycznej w Krakowie, nauczycielem i doradcą metodycznym Urzędu Miasta Krakowa. Od 20 lat jest instruktorem specjalistą w zakresie prowadzenia zespołów muzyki dawnej. Jest prezesem Stowarzyszenia Wychowanków i Przyjaciół Zespołu Muzyki Dawnej ”Beani Cracovienses”.